Edirne’nin Simgesi Aynalı Süpürge’si: “Bu evde kalan kız var” demek miş!..

Aynalı süpürgenin Edirne’ye ait düğün gelenekleri içerisinde yerini bulmuş bir kimliği vardır. Aynalı süpürge eskiden gelin kızların çeyizi için yapılırmış. Şimdilerde ise ancak hediyelik eşya kabilinden üretiliyor. Aynalı süpürge bir zamanlar yüzlerce kişinin ekmek yediği Trakya’nın can çekişen süpürgecilik geleneğine hayat öpücüğü veren son umudu aileden süpürge imalatçısı Varol Kuzu ve yardımcısı eşi Ayşe Kuzu.
Yöresel kök boyalardan iplerle, kurdelelerle motiflendirilmiş süpürgenin orta yerinde ve iki tarafında bir ayna bulunur. Adını buradan alıyor. Ama biz daha çok aynalı süpürgenin gelenek içerisindeki yerinden bahsedeceğiz.
Edirne çeyiz adetlerine rastladığımız devri saltanatından birisi de aynalı süpürgedir.
Eskiden aynalı süpürgenin başında kabara adı verilen iri başlı bir çivi bulunurdu. Bu genç kız için bir temizlik, saflık simgesiydi.
Aynalı süpürge eğer ki evin dış kapısına asılmışsa; “Evimizde evlilik çağında kızımız var”, manası taşırdı. Diğer bir bakış açısı ile “Bu evde oturan gelinlik kızımız var” veya “Bu evde kalan kız var” demek miş!..
Gelin kızın sandığında aynalı süpürge konulması o kızın evine düşkün, eli iş tutan, becerikli ve temiz bir kız olduğunu anlatmak içindir.
Aynalı süpürgenin çeşitli hikâyeleri vardır, bunları aynalı süpürge imalatçısı Varol Kuzu ve yardımcısı eşi Ayşe Kuzu’dan dinleyelim: “Edirne’de aynalı süpürgeyle ilgili anlatılan birçok rivayet var. Bunlardan biri şöyle:
“Güzel bir gelin, bir de kayınvalidesi varmış. Gelin çok süslüymüş, günde defalarca aynaya bakarmış. Bu nedenle pek iş yapamazmış. Bu konuya çözüm bulmak gerektiğini düşünen kayınvalide, süpürgeye ayna takarak gelinin eline vermiş. (Gelin! Gelin! Al sana aynalı süpürge, hem aynaya bak, hem de işine bak) demiş.”
Aynalı süpürgenin, evlenme çağındaki genç kızların evlerinin önünü süpürürken sokaktan geçen delikanlıları aynadan izlemeleri için kullandığı da söyleniyor.
Bir diğer rivayete göre, eskiden aynalı süpürgenin başında “kabara” adı verilen iri başlı bir çivi bulunurdu. Bu, genç kız için bir temizlik, saflık simgesiydi. Aynalı süpürge, evin dış kapısına asılmışsa ‘evimizde evlilik çağında kızımız var’ anlamı taşırdı. Gelin kızın çeyiz sandığına, evine düşkün, eli iş tutan, becerikli ve temiz bir kız olduğunu anlatmak için aynalı süpürge konulurdu.
Ev işini yapmaya üşenen gelin, kayınvalidesinin geldiğini süpürgenin kendisine doğru olan tarafındaki aynadan görür ve kendisine çeki düzen verirmiş. Kayınvalidesiyle küsen, sözünden incinen gelinler ise “Dön de kendine bak” demek için süpürgenin aynasını abartılı hareketlerle kayınvalidesine doğru tutarak bu hislerini anlatırmış.”.